Denk tijdig na over bedrijfsoverdracht
Bedrijfsoverdracht is één van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven van een ondernemer. Het markeert het einde, maar ook het begin van een tijdperk in het leven van de betrokkenen. Ruim voordat je van plan bent jouw bedrijf over te dragen is het belangrijk na te denken over het proces en de toekomst. Het kost namelijk niet alleen veel tijd om het bedrijf los te laten en een eventuele opvolger goed voor te bereiden, maar ook om zaken juridisch, fiscaal en financieel goed te regelen. René Veldman van Rabobank Nederland legt uit waar je als ondernemer aan moet denken zodat je ook na overdracht van een hippisch bedrijf financieel gezond blijft.
René: “Op basis van de eerder besproken wensen voor de toekomst met bijvoorbeeld de accountant, is het belangrijk vroegtijdig inzicht te krijgen in de financiële wensen en mogelijkheden voor de toekomst. Een vermogensplanning geeft duidelijkheid over de financiële toekomst en de keuzes die een ondernemer in de tussentijd wellicht nog kan of moet maken om deze te realiseren. Deze keuzes zijn niet alleen noodzakelijk voor de continuïteit van het bedrijf, maar vooral hoe je persoonlijk je leven verder kan leiden na de overdracht. Veel hippische ondernemers hebben helaas geen pensioenvoorziening geregeld, waardoor het bedrijf er vaak voor moet zorgen dat je van je oude dag kan genieten. Het is zonde dat je als ondernemer straks op een houtje moet bijten, terwijl je jarenlang keihard gewerkt hebt. Denk aan kosten voor levensonderhoud, eventuele betalingen die je aan de fiscus moet doen, hoeveel AOW je krijgt, de aankoop van een andere woning en of je bijvoorbeeld wil gaan reizen etc.”
Deze berekening bepaalt het bedrag dat je persoonlijk aan jouw bedrijf over wil houden na overdracht. De daadwerkelijke waarde is lastig te bepalen omdat hierbij ook de marktwaarde en de waarde voor een overnemer meegenomen moet worden. Er zijn een aantal waarderingsmethodes waarbij er met een financieel adviseur gekeken wordt naar onder andere de lopende exploitatie van jouw bedrijf, de rentabiliteit en winstgevendheid, de toekomstverwachting maar ook goodwill wordt hierbij gewaardeerd.
“Goodwill is de onzichtbare meerwaarde van jouw bedrijf. Denk aan kennis, klanten en mogelijkheden van jouw bedrijf”, legt René uit. “Dit is een belangrijk gegeven voor een financiering. Draag je een sterke exploitatie over, dan wordt het risico kleiner geacht en is de kans groter dat je het bedrijf eenvoudiger kan overdragen.”
Laat je niet verrassen bij een overdracht!
Een gezonde exploitatie heeft dus veel meerwaarde bij de overdracht van een bedrijf. Een bedrijf dat tijdig goed onderhouden is, paardenwelzijn hoog in het vaandel heeft staan en investeert in duurzaamheid zal waarde verhogend zijn. “Denk vooruit aan de toekomstige mogelijkheden op jouw locatie. Kan het blijven voldoen aan alle eisen rondom paardenwelzijn? Ligt er nog asbest op het dak? Ontwikkelt de naastgelegen woonwijk zich in rap tempo? Wat is de maatschappelijke acceptatie? Maar vooral: hoe staat het met ontwikkelingsmogelijkheden en de vergunningen? Dit zijn waarde bepalende zaken waar alle partijen naar zullen kijken bij de waardebepaling van een mogelijke overdracht. Als bijvoorbeeld blijkt dat er volgens de natuurbeschermingsvergunning of het bestemmingsplan op de beoogde locatie maar vier paarden in de 30 bestaande boxen gehouden mogen worden, dan is dat een onaangename verrassing. Bespreek eens met een makelaar of adviseur ruimtelijke ordening hoe het bedrijf in de markt staat op dat gebied.”
Voor de waardebepaling van jouw bedrijf is het onderschikt of je van plan bent het bedrijf over te dragen aan een familielid of aan een derde. Zakelijke of persoonlijke keuzes bepalen wel de daadwerkelijke overnamesom. Wil je maximaal kapitaal uit het bedrijf realiseren? Of geef je een starter de kans jouw bedrijf te continueren?
Mogelijkheden voor starters creëren
“Om een starter, bijvoorbeeld een van de kinderen, de mogelijkheid te bieden het bedrijf over te nemen kan je een samenwerkingsverband opzetten van minimaal drie jaar. De overnemer is op deze manier in staat om vermogen op te bouwen binnen het bedrijf en het biedt fiscale mogelijkheden bij de overdracht. Steeds vaker zien we bij de overdracht dat er een lening wordt aangegaan tussen overdrager en overnemer waarbij duidelijke afspraken gemaakt worden over rente en aflossingen. De overnemer hoeft dan minder geld te lenen bij een bank. Voor de overdrager kan het interessant zijn omdat de rentevergoeding voor de lening hoger is dan de rentevergoeding voor spaargeld. Overdrager en overnemer blijven op deze manier ook na de overdracht financieel met elkaar verbonden. Niet iedereen staat daar voor open.
Nog een stap verder is om de lening “achter te stellen” bij de lening van de bank. Er worden namelijk vanuit financierders strenge eigen gesteld aan de inbreng van eigen vermogen. Als de overdrager een achtergestelde lening wil verschaffen betekent dat eerst de bank komt, en dan degene die de lening verstrekt. Dan is het vermogen voor degene die het overneemt waardoor het bancaire deel makkelijker financierbaar is. Een overnemer heeft dan minder eigen vermogen nodig. Dat biedt starters in deze sector meer mogelijkheden.”
René ziet veel ambitieuze ondernemingsplannen voorbij komen van enthousiaste starters met nauwelijks eigen middelen. Maar hij waarschuwt dat het in de hippische sector echt noodzakelijk is om minimaal 30% eigen vermogen te realiseren. “Reken je niet rijk met een financiering, of dat nu bij de bank is of via de overdrager. Het blijven leningen die, vaak met rente, terugbetaald moeten worden. Is de rentabiliteit wel voldoende zodat de overnemer in staat is om daaraan te voldoen? Het kan ook voorkomen dat je als ondernemer langer moet doorwerken en samenwerken met de overnemer zodat hij/zij meer vermogen op kan bouwen om de overname te realiseren. Maak dan wel duidelijke afspraken over wanneer het bedrijf daadwerkelijk wordt overgedragen zodat de overnemer op enig moment zijn eigen visie kan toepassen op het bedrijf.”
RSC De Schimmelkroft: bedrijfsovername met zonder groot startkapitaalDe manege overnemen waar je zelf hebt leren paardrijden: dat klinkt als een droom. Maar Mandy Klooster realiseerde dit met haar partner Martin Huitema. Onlangs namen zij Ruitersportcentrum De Schimmelkroft in Heemskerk over van Wim en Linda van Bergenhenegouwen. Ondanks de beperkte ruimte van de locatie en de daarbij horende uitdagingen op het gebied van paardenwelzijn durfden zij dit aan. “De financiering was daarna de grootste uitdaging. De mogelijkheid voor financiering van een compleet bedrijf is vaak lastig voor starters. We hadden wel flink gespaard en vroegen daarnaast een bedrijfsfinanciering aan. We zijn dan ook overeengekomen om alleen de bedrijfsexploitatie zoals paarden, machines, materialen en goodwill over te nemen.” Hoe hebben zij dit verder aangepakt, wat is er sindsdien veranderd op het bedrijf en wat zijn de toekomstplannen van het jonge stel? Mandy, Martin en Wim vertellen dat in dit artikel. |
Bereken met adviseur jouw financiële wensen
Bereken met een financieel adviseur hoe jouw financiële gezondheid er na de overdracht van jouw bedrijf uit gaat zien. Er zijn veel verborgen posten waar je van te voren niet aan denkt. Heb je deze posten wel in beeld? Het is prettig om te weten waar je in de toekomst aan toe bent. De overdracht van jouw bedrijf is wellicht één van de belangrijkste gebeurtenissen in jouw leven als ondernemer. Zorg ervoor dat je hier straks ook financieel gezien tevreden op terug kan kijken.
Workshop bedrijfsoverdracht voor hippische ondernemers op 20 november
Op maandag 20 november organiseert de FNRS in klein besloten gezelschap een bijeenkomst over bedrijfsoverdracht voor hippische ondernemers. Deze bijeenkomst vindt plaats van 19.00 – 22.00 uur op het Nationaal Hippisch Centrum aan De Beek 125 in Ermelo. Tijdens de bijeenkomst bedrijfsoverdracht gaan we samen met René Veldman van de Rabobank in op alles wat er komt kijken bij het overdragen van een hippisch bedrijf binnen óf buiten de familie. De bijeenkomst is exclusief voor FNRS-leden die van plan zijn om hun onderneming op de lange of korte termijn te verkopen en/of overdragen, of zich willen oriënteren op de mogelijkheden. Inbegrepen bij de workshop is het handboek Bedrijfsovername t.w.v. 32,50 euro.