Focus op efficiëntie, structuur en optimalisatie
Op een unieke locatie in het buitengebied van Dalfsen, in het Overijsselse Vechtdal, vind je het moderne (opfok)bedrijf Stal de Ontginning. De in 1961 gebouwde boerderij heeft zijn naam te danken aan de bosontginning van het omringde land. Jaren later is deze boerderij uitgegroeid tot een moderne opfokstal waar menig (buitenlandse) klant de zorg van een drachtige merrie, veulen of jong paard met een gerust hart toevertrouwt aan Stefan Diepman.
Als het woord technologie valt begint Stefan te praten als een ingenieur. Dat zijn passie niet alleen bij paarden maar ook bij technologie en ontwikkeling ligt is meteen duidelijk. Met zijn opfokbedrijf waar zo’n 220 paarden gehuisvest zijn, weet hij door slimme aanpassingen het bedrijf te runnen met slechts twee fulltimers en een parttime kracht. Het is bijna niet voor te stellen dat je met een paar man een opfok, merriebegeleiding, africhting en trainingsstal kunt runnen. De handarbeid die dagelijks komt kijken bij een hippische onderneming is bij Stal de Ontginning merendeels overgenomen door machines. Dat het bedrijf gerund wordt met drie personen is een bewuste keuze vertelt Stefan. “We zijn klein begonnen en naarmate we steeds wat groter werden kwamen ook vragen zoals: “Gaan we personeel aannemen of passen we ons bedrijf zo aan zodat we zoveel mogelijk zelf kunnen blijven doen? Personeel is een flinke kostenpost en daarnaast moet je iemand voldoende arbeid en afwisseling kunnen bieden om gemotiveerd te blijven. Onze corebusiness vindt voornamelijk plaats in de periode van maart tot en met eind juli. In deze maanden begeleiden we merries, scannen en insemineren we en begeleiden we de geboortes. De overige maanden zijn onze werkzaamheden statischer en richten we ons vooral op het afspenen van veulens en de opfok. Die periode is niet zo dynamisch en de werkzaamheden zijn minder uitdagend. Ik heb daarom maar één fulltime en één parttime personeelslid in dienst. Zij houden zich naast de dagelijkse werkzaamheden ook bezig met een gedeelte zadelmak maken. Zo kunnen we het afwisselend houden en blijft iedereen gemotiveerd.” Maar een bedrijf runnen van dit formaat met drie man is onmogelijk als er geen technologische ondersteuning is.
Technologie ontneemt arbeid
Om het bedrijf te runnen op een manier die zowel voor de paarden als voor de klanten optimaal werkt is Stal de Ontginning op meerdere vlakken voorzien van technologie en automatisering. De stallen hebben allemaal uitschuifbare tussenwanden en er wordt machinaal uitgemest en opgestrooid. “We hebben net nieuwe machines besteld, waarbij ik heel nauw gekeken heb naar afmetingen en draaicirkels. Het is cruciaal om hier rekening mee te houden want in kleinere ruimtes levert een hanteerbare machine me essentieel veel tijd op. Die extra tijd kan ik vervolgens weer besteden aan andere belangrijke werkzaamheden. Momenteel mesten wij in twee uur zo’n 25 stallen welke we in die tijd ook weer opgestrooid hebben. Zo’n tien jaar geleden heb ik een stro-strooier laten maken die aan mijn kleine schovel kan. De grote variant bestond toen al, maar ik heb destijds een kleinere laten namaken door een mechanisatiebedrijf. Toentertijd was dit pionierswerk; inmiddels bestaan er stro-strooiers voor grote en kleine stallen. Door deze machine kiezen we er bewust voor om dagelijks meer op te strooien in plaats van mestballen uit de stallen te halen. Hierdoor levert deze stro-strooier me nu al tien jaar aanzienlijk veel tijd op en ontneemt deze ons de zware arbeid.”
Meten is weten
Naast de nodige technologische aanpassingen in het bedrijf heeft Stefan ook een zeer gestructureerde manier van werken. Dit zorgt er ook voor dat de dagelijkse gang van zaken makkelijk hanteerbaar is. Stefan vertelt verder over de structuur die hij hanteert met voeren: “Onze fourage wordt altijd bemonsterd zodat wij precies weten welke kwaliteit wij aan de paarden voeren. Eigenlijk koop ik voornamelijk hooi uit de omgeving, hierdoor kan ik vóór levering op het land het hooi zien en weet ik al welke kwaliteit er ongeveer geleverd gaat worden. Afhankelijk van de uitslagen van de bemonstering passen we per paard de hoeveelheid brok aan. We voeren alle paarden in de ochtend en avond rondom de vijf kilo hooi. Voordat er wordt gevoerd wegen we per paard de hoeveelheid hooi. Naast onze balen staat een weegschaal met een krat waarin we het hooi per paard gereedzetten. Doordat we voor het voeren het hooi wegen krijgen de paarden nooit te veel of te weinig, economisch gezien is dat voordelig. We hebben daarnaast ook een weegschaal voor de paarden, als ik twijfel over de conditie van een paard kan ik deze altijd op de weegschaal monitoren. Maar omdat ik zelf elke dag voer en de paarden dus dagelijks zie kan ik snel schakelen als een paard meer nodig heeft.” Deze structuur zorgt voor regelmaat en door ieder paard dezelfde hoeveelheid hooi te geven en het vooraf te wegen, bespaart Stefan dagelijks veel tijd.
Opfok aangepast
Het opfokgedeelte bij Stal de Ontginning is logistiek gezien zo ingericht dat het voor één persoon werkbaar is. Door een slimme routing aan te leggen van opfokstal naar de centrale wachtkamer of de binnenhal kan Stefan makkelijk een jong paard splitsen van de groep. “Doordat wij met weinig mensen werken moeten de looplijnen binnen het bedrijf kort zijn. Onze wachtruimte zit centraal in het bedrijf. De opfokstal is zo gesitueerd dat de paarden vanuit daar makkelijk begeleid kunnen worden naar de centrale plek. In deze centrale plek staat aan de zijkant een aparte kooi, waardoor ik zonder al te veel gedoe de paarden kan scheiden van de groep. Ze kunnen elkaar nog steeds zien maar voor behan-deling of om te wegen zijn ze dan gescheiden via de kooi. Daarnaast liggen de opfokstallen aansluitend aan de binnenhal. Voordeel is dat de onrust in de groep gering blijft. De paarden die ik scheid van hun kudde zijn maar heel even uit de groep. Door dit systeem hoef ik ze geen halster om te doen en houd ik het stressniveau laag bij alle paarden.” Ook hier levert het systeem wat Stefan door de jaren heen bedacht heeft kostbare tijd op en kan hij op deze manier veilig alleen te werk gaan.
Toekomst zit in technologie
De toekomstige werkbaarheid bij Stal de Ontginning zal, als het aan Stefan ligt, nog meer voorzien worden van technologie. Als een ingenieur bekijkt Stefan het reilen en zeilen van het bedrijf en past het aan waar nodig en mogelijk. Op de lange termijn liggen er nog enkele technologische ideeën op de plank. Stefan vertelt verder hierover: “Al geruime tijd ben ik bezig met de ontwikkeling van een krachtvoerautomaat. Eentje die niet werkt met een halsband of zender in de manen maar met het lezen van de identificatie- chip van elk paard. Wat er nu reeds bestaat, en dit zie je voornamelijk in de HIT-Actief stallen, is dat er krachtvoer gegeven wordt met het uitlezen van de halsband of zender in de manen. Voor jonge paarden vind ik deze manier niet veilig en het systeem is ook niet uitgebreid genoeg. Zo zou het bijvoorbeeld heel handig zijn als het systeem de chip leest als het paard de krachtvoerautomaat betreedt, daarbij het paard weegt, en idealiter ook temperatuur meet. Met deze gegevens zou dan het krachtvoer aangepast kunnen worden en daarnaast verzamel je zo waardevolle informatie van elk paard in je opfok.” Ideeën om het bedrijf makkelijker hanteerbaar te maken, beter te kunnen monitoren en de werkzaamheden te verlichten heeft Stefan te over. Zijn kijk op het bedrijf, de werkzaamheden en de inrichting hiervan met een duidelijk oog op de toekomst is in essentie vergelijkbaar met hoe een ingenieur een technisch systeem zou benaderen. Met focus op efficiëntie, structuur en optimalisatie leidt hij Stal de Ontginning.