De juiste bodem voor de rijbaan, essentieel voor een gezond en sterk paard

De bodem van de rijbaan is allang niet een ruimte gevuld met simpel zand. Er zijn tegenwoordig veel verschillende opties waar u als ondernemer voor kunt kiezen. Een eb een vloed systeem, een all weather bodem of de welbekende Agterberg bodems, de opties vliegen u om de oren. Erg fijn natuurlijk dat u tegenwoordig verschillende opties heeft om uit te kiezen, maar wat is voor uw situatie nou de meest geschikte bodem? 

Het belang van een gevarieerde bodem

Lynn Stareng is paardenosteopaat en instructrice bij Manege Meulendijks. Zij geeft aan dat paarden op meerdere ondergronden moeten leren lopen. Dat is niet alleen goed voor de fysieke ontwikkeling van het paard, maar ook voor het resultaat op concours. Zo zal een paard wat gewend is aan verschillende type ondergronden, minder voorzichtig bewegen bij nieuwe bodem. Zij ziet dan ook graag dat paarden regelmatig buiten rijden op verschillende ondergronden zoals bosgrond, strand of asfalt. “Wat niet optimaal is aan de bodem, moet het paardenlichaam compenseren”, geeft Lynn aan. “Is de bodem te glad, moet het paard zich tegenhouden. Biedt de bodem geen constante weerstand, kan het paard nooit goed afdrukken. Is de bodem te hard, kan hij niet goed door zijn lijf strekken. Voor een optimaal trainingsresultaat is de paardenbodem dus zeker van belang”.

Ook Frans Wijlaars van Wijlaars Grondwerken zegt dat het niet gaat om dezelfde bodems, als de bodems waar op gereden wordt maar van goede kwaliteit zijn. Zo geeft hij aan: “In de topsport rijden de ruiters de ene week in Miami op zand en een week later in Aken op gras. Dit zijn heel andere omstandigheden. Er is maar één ding echt slecht, een ongelijkmatige bodem waarin harde en zachte stukken elkaar afwisselen”.

Een constante bodem met goede demping ondersteunt de balans van het paard. Dit is voor een (top)sportpaard van belang om zich maximaal te ontwikkelen. Ook voor manegepaarden is een constante bodem van groot belang. Zij moeten anders niet alleen zichzelf corrigeren, maar hebben ook te maken met (beginnende) ruiters die de balans van het paard van bovenaf verstoren.

“Wanneer een bodem niet voldoende veert, of ongelijk(matig) is, moeten de ligamenten en pezen harder werken om de gewrichten te ondersteunen. Uiteraard draagt niet alleen de bodem bij aan het voorkomen van blessures. Het is een schakel in de volledige managementketen.” – Lynn Stareng, Lynn Stareng Osteopathie

De concourspiste creëert een gelijk speelveld

Een goede bodem is een must-have om professionele concoursen te organiseren. Leon Sommerdijk van Stal Klein Amerika vertelt dat de bodem een concours kan maken of ervoor kan zorgen dat het moet worden afgezegd. Door het water in de bodem constant te houden, regelmatig te slepen en te kiezen voor een juiste zand- en vezelmix, wordt een gelijker speelveld gecreëerd en is men minder afhankelijk van het weer of aantal starts. “Op onze accommodatie zijn recent de buitenpistes vernieuwd. Hierdoor kunnen wij op ieder niveau  dressuur- en springwedstrijden organiseren” zegt Leon.

Frans Wijlaars vertelt dat bodems die gedurende de week voor trainingen en lessen gebruikt worden vaak losser zijn dan in de weekenden, met concoursen. Een vastere bodem is geschikt voor een accommodatie waar veel gesprongen wordt. Dit helpt de paarden doordat het minder energie en peesbelasting kost dan een losse bodem.

Verschillende opties

Er bestaan vele type bodems, dat het soms lastig kan zijn om te bepalen welke bodem voor uw accommodatie het meest geschikt is.
“De laatste jaren worden met name de zandvezel op lava, eb en vloed en waxbodems veelvuldig verkocht” aldus Frans Wijlaars. De zandvezel op lava bodem verbruikt redelijk veel water, omdat deze van bovenaf gesproeid dient te worden. Om verkleuring van bodem en omheining te voorkomen moet dit water zuiver zijn. Bij een eb en vloedbodem wordt van onderaf water toegevoegd, hierdoor volstaat ook opgevangen regenwater en grondwater. Bij een eb en vloedbodem verdampt geen water aan het oppervlakte. Met name met sproeiverboden of heet zomerweer, maakt een eb en vloedbodem een groot verschil in waterverbruik.

“Eb en vloedbodems verbruiken 60 tot 70% minder water dan een gesproeide bodem in dezelfde condities. “ – Frans Wijlaars, Wijlaars Grondwerken

 Een waxbodem wordt voornamelijk verkocht voor galoppeerbanen met hoogte verschillen, waar een eb en vloedbodem niet mogelijk is. De waxbodem is, net als een eb en vloedbodem, het hele jaar door berijdbaar.  Het nadeel van een waxbodem is dat deze duurder is en wat ruikt.

Hans Hofstede van Hofstede Manegebodems ziet een verandering in de afname van de bodems. “De eb- en vloedpistes zijn met name buiten bekend zijn, maar wij merken dat ze ook steeds vaker binnen aangelegd worden. Zo blijft het waterpeil beter constant dan met een beregeningsinstallatie” geeft Hans aan.

Naast de wateropname is er ook nog een grote variatie in de verschillende zand en vezelmixen. Vezels geven een bodem meer stabiliteit en een betere waterdoorlatendheid. “Wij merken dat in de dressuur vaker gekozen wordt voor een bodem zonder vezels en in springen juist gekozen wordt voor veel vezel. De mix moet worden aangepast op het gebruiksdoel” geeft Frans Wijlaars aan.

Hans Hofstede merkt dat particulieren vaak kiezen voor een witte vlok en grote manegebedrijven voor een donkere. Dit omdat er vaak meer mest in een manegebaan valt en de donkere vlok in aanschaf goedkoper is. Tussen de verschillende vlokken is een klein kwaliteitsverschil, toch blijft het meest belangrijk dat zo min mogelijk mest zich met de bodem mengt om de kwaliteit van de bodem zo lang mogelijk constant te houden.

Het belang van onderhoud

Of er nu een oude, of nieuwe bodem ligt, er is veel winst te behalen met goed bodemonderhoud. Zo kan een oudere manegebodem met een juiste bodemsleep, die ca. 6 cm diep kan, de bodem rul houden en helpt het egaal sproeien bij het op peil houden van de waterhuishouding.

Naast het regulier, dagelijks, onderhoud moet de bodem regelmatig diep losgemaakt worden, zodat de onderlaag niet te onregelmatig of vast wordt.  Als de mest niet goed wordt verwijderd, vervet de bodem en laat hij steeds slechter water door. Leon Sommerdijk wijst zijn pensionklanten daar dan ook vriendelijk op: “Het vernieuwen van een bodem is immers een flinke investering.”  

Hans Hofstede geeft aan dat bedrijven vaak kiezen voor 1 grote onderhoudsbeurt per jaar. Toch adviseert hij om dit meerdere malen per jaar te (laten) doen.

Het onderhoud kost jaarlijks ca. 6% van de aanschafwaarde vertelt Frans Wijlaars. Het is van belang dat een ondernemer rekening houdt met deze onderhouds- en afschrijvingskosten zodat hij in de toekomst ook beschikt over een topbodem.