Hokjesnatuur: natuur en paardenwelzijn uit balans?
"Het mooiste plekje van Nederland." Zo wordt Hofstede de Kruidberg, de stal van René Rutte, nog wel eens getypeerd door mensen die het bedrijf voor het eerst bezoeken. René: "Als je er dagelijks komt heb je het niet zo door, maar de plek is inderdaad prachtig. Gelegen aan de rand van Nationaal Park Zuid-Kennemerland. De bosrand die het bedrijf lijkt te omarmen. Als ruiter ben je in 5 minuten in het bos/de duinen, waar je prachtig buiten kunt rijden. Binnen 45 min ben je te paard op het strand om door de branding te galopperen. De 40 paarden kunnen bij ons 365 dagen per jaar naar buiten doordat onze weilanden op zandgrond liggen."
"Nu biodiversiteit steeds belangrijker wordt, begint onze ligging van een kracht een zwakte te worden. Nationaal Park Zuid-Kennemerland is een Natura 2000 gebied. Ons bedrijf grenst hieraan en ligt in het Natuurnetwerk Nederland (NNN). Met NNN probeert de overheid al sinds de jaren 80 natuurgebieden met elkaar te verbinden. Waar natuurontwikkeling in het NNN-netwerk in eerste instantie vrijwillig was, is het enkele jaren geleden geruisloos een verplichting geworden. In mei 2021 kregen we daarom van de provincie te horen dat we onze grond om moeten vormen tot natuur en als we niet meewerken dan wordt onze 8ha weiland onteigend.
Natuur en paarden kan best samen
In eerste instantie dachten we, natuur en paarden dat gaat best samen. Maar zo werkt het helaas niet. De provincie stopt natuur namelijk in hokjes. Er bestaat zoiets als de index Natuur en Landschap. Hierin worden alle typen natuur minutieus beschreven. In het Natuurbeheerplan wordt door de provincie precies aangegeven welke activiteiten wel en niet mogen bij elke type natuur.
In ons geval wil de provincie dat ons weiland ‘vochtig hooiland’ wordt. Volgens mij is dit een contradictio in terminis, maar vooruit. Vochtig hooiland heeft als kenmerk dat het wordt overstroom door oppervlaktewater of kwelwater (opborrelend grondwater) en het huist een verscheidenheid aan planten waaronder Dotterbloemen, Sint-janskruid, Hertshooi en Waterkruiskruid.
Iedereen die iets weet van paarden, weet dat paarden permanent in nat land zetten geen goed idee is. De zachte bodem is slecht voor de benen en resulteert in peesblessures. De natuur heeft paarden ontworpen voor een droog klimaat, zodat ze de hele dag kunnen bewegen en grazen. Bij hoeven en benen die voortdurend nat zijn ontstaan problemen zoals white line disease, hoefkanker, abcessen en mok. Enkele van de planten die in vochtig hooiland moeten groeien zijn ook nog eens giftig voor paarden.
365 dagen weidegang onze kernkwaliteit
Het natuurbeheerplan geeft daarnaast aan dat vochtig hooiland alleen tussen half augustus en half oktober mag worden beweid met slecht 1 paard per hectare. Ook mogen de paarden die er lopen niet ontwormd worden. Resten van de wormenkuur die via de mest in de wei komen zijn negatief voor het bodemleven. Voor onze bedrijfsvoering is dit funest, aangezien 365 dagen per jaar weidegang een van onze kernkwaliteiten is. In een tijd waarin paardenwelzijn steeds meer aandacht krijgt, vrije beweging steeds belangrijker wordt, zorgt natuurbeheer ervoor dat de paarden terug de box in worden gejaagd.
Dit komt allemaal omdat natuur in hokjes wordt geplaatst. Terwijl natuur niet in hokjes te plaatsen is. Er is zoveel meer mogelijk dan de 17 natuurtypen die in de index worden beschreven. Het is naar mijn mening niet zo dat natuur alleen natuur is als het precies aan de criteria van de index voldoet. Er zijn zoveel tussenvormen mogelijk.
In die tussenvormen liggen kansen. Wij zien ook dat er een probleem is met biodiversiteit en dat we als maatschappij hier iets mee moeten. We zijn bereid een bijdrage te leveren aan het oplossen van dit probleem. Ik denk zelfs dat dit ons bedrijf kan versterken. Door bomen en hagen aan te planten creëren we schuilmogelijkheden voor paarden en andere dieren en verfraaien we het landschap. Hetzelfde geld voor het aanplanten van gevarieerde kruiden/bloemen stroken en het aanleggen van poelen. De ruige mest die we zelf composteren gebruiken we nu al als bemesting.
Natuur en paardenwelzijn opnieuw in balans
Het gaat erom dat we het geheel opnieuw in balans brengen. Dat er ruimte is voor natuur, maar ook voor onze bedrijfsvoering en voor het paardenwelzijn. Dat we ook de ontspanning die we aan meer dan 100 mensen bieden kunnen behouden. Dat gaat niet lukken als de provincie vast blijft houden aan hokjesnatuur. Dus bij deze een oproep aan alle provincies. Ga eens in gesprek met de hippische ondernemers. Denk eens in grijstinten in plaats van zwart of wit. Kijk waar natuur en hippisch ondernemerschap elkaar kunnen versterken. Volgens mij gaan we dan een heel eind komen."