Vraag het de ondernemer: Heeft u al nagedacht over bedrijfsoverdracht?
Veel paardenbedrijven zijn familiebedrijven. Jaren geleden gestart door overgrootouders en generatie op generatie doorgegeven. Voor veel ondernemers lijkt het misschien nog ver weg, ze hebben de pensionleeftijd nog niet bereikt of zien zich zelf voorlopig het bedrijf nog niet verlaten. Wij vroegen drie ondernemers of zij al nagedacht hebben over hoe ze de bedrijfsoverdracht in de toekomst voor zich zien. Deze vraag stelden we aan FNRS- leden Teun-Jan van ’t Klooster (Stal paardenvreugd), Jochem Bierema (Puur Terschelling) en Edith van Epen (Stal de Meelehoeve).
RECTIFICATIE: Dit artikel is eerder verschenen in de FNRS Zaken editie 2-2021. Hierin is door de FNRS een onjuiste reactie geplaatst bij het stuk van Edith van Epen van Stal de Meelehoeve. In dit online artikel vindt u de juiste reactie van deze ondernemer op de bovenstaande vraag.
Teus-Jan van ’t Klooster: ‘’Recentelijk werd mij de vraag gesteld hoe wij de bedrijfsovername voor ons zien in de toekomst. Stal Paardenvreugd zit al drie generaties in onze familie. Zo zat mijn vader al tussen de 40 en 50 jaar in het bedrijf en ik zelf inmiddels alweer 30 jaar, een echt familiebedrijf dus. Ons bedrijf bestaat dan ook al ruim 120 jaar! Op dit moment zijn we bezig met een nieuwe locatie ongeveer twee kilometer van onze huidige plek. Deze nieuwe locatie gaan we vanaf de grond opbouwen. Hier zal ik zelf nog een tijd bij betrokken zijn, maar over een aantal jaar als mijn dochter oud genoeg is, zal zij het nieuwe bedrijf overnemen. Hier is nu al een externe partij bij betrokken voor eventueel advies en begeleiding. Het is altijd aan te raden om iemand van buitenaf erbij te betrekken.
Ik heb het uiteraard met mijn dochter besproken of zij de overname ook ziet zitten. Het is tenslotte haar toekomst. Als ze zich later bedenkt en besluit het toch niet te willen over te nemen, gaan we over op de verkoop van het bedrijf, maar ik verwacht niet dat dit nodig gaat zijn. Als ze bereidt is om het bedrijf over te nemen geef ik met gerust hart de teugels uit handen en zal ik mij meer op de achtergrond houden. Maar uiteraard blijf ik tussen de paarden te vinden. Ik hoop namelijk zo lang mogelijk met paarden bezig te blijven. Het is nog even afwachten en dan zullen we zien wat de toekomst ons brengt.’’
Teus-Jan van ’t Klooster, Stal Paardenvreugd
Jochem Bierema: ‘’Puur Terschelling is een kleinschalig boeren familiebedrijf op het eiland Terschelling. We bieden onze gasten veel variatie in activiteiten maar ook een arrangement op maat kan gemaakt worden naar de wensen van de gast.
Het bedrijf is al sinds 1965 in handen van familie Bierema en in 2005 zijn mijn ouders, Anne en Danielle Bierema, Puur Terschelling gestart. Puur Terschelling staat bekend om de Friese paarden. Al onze buitenritten gaan naar het Noordzeestrand. Mijn broer Bentum Bierema en ik zijn vanaf het begin betrokken bij het bedrijf, maar sinds we beiden zijn afgestudeerd, zijn ze mede-eigenaar geworden en runnen we Puur Terschelling samen. De overdracht waarin Bentum en ik bij in het bedrijf kwamen is zeer geleidelijk gegaan. Om hierin alles zo soepel mogelijk te laten verlopen heeft onze boekhouder ons de nodige begeleiding gegeven. Onze kracht is dat we allemaal verschillende kwaliteiten hebben waarmee we elkaar perfect versterken en ondersteunen. Zo is Anne voor de schapen, paardenhouderij en landerijen, terwijl Danielle zich bezighoudt met administratie, boekhouding en personeel. Ik zorg voor PR, marketing, boekingen en accommodaties en Bentum verzorgt de dieren, doet het onderhoudt en activiteitenbegeleiding. Door deze taakverdeling staan we sterk in het bedrijf. We overleggen goed met elkaar en mede door deze communicatie en taakverdeling is de overgang in het bedrijf zo soepel verlopen. We blijven doen waar we goed in zijn en zullen blijven ontwikkelen. De balans en kennis van de oudere generatie gemengd met de jonge generatie maakt dat het bedrijf mee kan groeien met de toekomst. Ons motto blijft: Puur Terschelling “een zee van mogelijkheden” waarbij we de eilandgasten hun geluksmoment willen laten beleven in de Terschellinger natuur.’’
Jochem Bierema, Puur Terschelling
Edith van Epen: ‘’Precies 25 jaar geleden ben ik Stal de Meelehoeve gestart. Onze stal is heerlijk landelijk gelegen. We merken steeds vaker dan mensen vanuit Zwolle hier in het buitengebied komen wonen. Op ons bedrijf bieden we zowel pensionstalling als manegelessen. Kinderen kunnen de lessen beginnen vanaf zes jaar en iedereen is welkom. Zo hebben we ook veel ruiters met een mentale of lichamelijke beperking. Sinds de start van mijn bedrijf is er veel veranderd. De regelgeving rondom het paardenhouden is natuurlijk de laatste jaren veel veranderd en dit zal ook voor de toekomst gelden. Niet alleen de regelgeving, ook de mentaliteit van de ruiters is veranderd. Deze aspecten zorgen ervoor dat ik vraagtekens heb bij het voortbestaan van het bedrijf in de huidige vorm, in de toekomst. Het vinden van de juiste creativiteit en aanpassingsvermogen is enorm belangrijk. Maar al deze nieuwe ontwikkelingen betekenen wel dat ik het lastig vind om te bepalen of het bedrijf in deze vorm voldoende toekomst zou kunnen bieden voor mijn dochter.
Mijn dochter Denise is inmiddels 30 jaar en is dus opgegroeid op het bedrijf. Ook haar opleiding stond in het teken van paarden, zodat ze in de toekomst hier zou kunnen komen werken. Dit gebeurde al in het laatste jaar van haar opleiding, inmiddels tien jaar geleden. Ik heb mijn dochter altijd de ruimte en vrijheid willen geven om haar eigen keuzes te maken voor haar toekomst. Mijn dochter heeft besloten dat ze het bedrijf graag zou willen overnemen in de toekomst en om die reden hebben we het bedrijf afgelopen januari omgezet naar een V.O.F. en zijn we beiden gelijkwaardig eigenaar. Zo hebben we onze taken ook verdeeld. Dus zowel de uren als de werkzaamheden hebben we 50/50 verdeeld. Wekelijks ontvangen we ongeveer 80 tot 90 klanten en hebben we 25 stallen voor zowel pension als manege paarden. We hebben verder geen personeel in dienst. Onze grootste kracht zit dan ook in de persoonlijke binding met onze klanten. Het is heel fijn om dit nu samen te kunnen delen. Mijn dochter heeft wat aanpassingen doorgevoerd in onze routine zodat we het werk sneller klaar hebben, maar ook heeft ze een zakelijker inzicht dan ik. Hierin vullen we elkaar dus fantastisch aan. Dit is voor het bedrijf heel fijn maar ook voor de toekomst. Als zij besluit dat het verstandig is om een andere richting in te slaan met het bedrijf heeft ze mijn volledige steun. ‘’
Edith van Epen – Stal de Meelehoeve